BIBLIOTERAPIA.
Biblioterapie w najkrótszym rozumieniu możemy określić jako terapię z wykorzystaniem tekstu, jako środka pomagającego w rozwiązywaniu problemów podopiecznego. Terapeutyczne oddziaływanie tekstu jest bardzo szerokie w przeprowadzanej terapii. Fragmenty powieści, wierszy, cytaty z Biblii mogą wiele zmienić zarówno w stanie wewnętrznym podopiecznego, jak i w relacjach międzyosobowych, w których uczestniczy. Dlatego teksty traktowane jako elementy pomagające, terapeutyczne:
– wspomagają komunikację w wielu sytuacjach pielęgnacji i opieki,
– pobudzają do rozmowy, do posiadania inicjatywy w tym zakresie,
– napełniają „życiem” kontakty pomiędzy fachowo pomagającym a jego podopiecznym,
– ułatwiają otwarte dyskutowanie o różnorakich problemach,
– są ważnym elementem w pracy nad podopiecznym, bo „przenoszą w czasie” do jego młodości,
– stanowią podstawę do medytowania,
– pomagają w delikatnym przekazywaniu wskazówek o koniecznych zmianach w zachowaniu, w ramach pedagogiki dzieci, młodzieży i dorosłych,
– odprężają, uspokajają, odwracają uwagę od czynników wywołujących stres,
– przypominają o zarzuconym nawyku czytania, sensownie wypełniającym czas osoby trwale niepełnosprawnej lub przewlekle chorej.
Powyższe wyliczenie zalet biblioterapii pokazuje, że ma ona zastosowanie dosłownie wszędzie i z każdym rodzajem dolegliwości u podopiecznych. Tekstów literackich jest tak wiele, że praktycznie do każdej sytuacji życiowej można znaleźć w bibliotece odpowiednie narzędzie, którym daje się naprawdę wiele osiągnąć.
Z punktu widzenia pedagogicznego czytanie książki to nie tylko sam proces zapoznania się z jej treścią, ale również suma refleksji i przeżyć związanych z tym procesem. Siła oddziaływania książki tkwi w głębi odczuwania tych najbardziej osobistych doznań, co w swoich założeniach przyjmuje biblioterapia. Jest ona działaniem terapeutycznym opierającym się na zastosowaniu materiałów czytelniczych, które rozumiane są jako środek wspierający proces terapeutyczny.
Biblioterapia ma wiele form i długą tradycję, Jej najstarszym, a zarazem podstawowym rodzajem jest opowiadanie słuchaczowi historii pobudzającej go do refleksji. Zapoznanie się z tekstem jest dopiero połową sukcesu, drugą część stanowi reakcja odbiorcy – werbalna lub też w formie pisanej. Za tym drugim sposobem przemawia to, iż człowiek mówi zwykle znacznie szybciej i z mniejszą powściągliwością, niż kiedy pisze. Jeżeli więc kiedy uda się zachęcić podopiecznego do przelania myśli na papier, będzie to prawdopodobnie refleksja głębsza, bardziej przemyślana, dobitniej oddająca jego stan wewnętrzny.
Jako kryteria podstawowe w terapii poprzez biblioterapie:
– Książka powinna prowadzić do wyciszenia wewnętrznego, refleksji, zastanawiania się nad życiem, skupienia. Czytający ma dzięki lekturze „wędrować po nowych drogach”, przy czym ta wędrówka powinna sprawiać podopiecznemu przyjemność i ostatecznie poznawać własnej osoby na nowo.
– Powinno się wybierać szczególnie takie teksty, w których istotne znaczenie ma rozważanie wartości, pojawia się konflikt etyczny, także walka dobra ze złem oraz pokonywanie trudności. Im głębiej dany tekst zajmuje w/w tematy tym są większe szansę na to że podopieczny uświadomi sobie swoje własne ideały , zapomniane czy nawet zagłuszone przez życiowe trudności.
– Bardzo istotną rolę ma przykład bohaterów książek z którym podopieczny może się identyfikować. W obecnej literaturze bohater książki zmaga się przeważnie z przeciwnościami jakie pozostawia życie. Taki bohater, ponosząc nawet po drodze porażki, w ostatecznym rozrachunku staje się zwycięzcą a także mistrzem własnego życia. Takie podejście do książki podopiecznego pokazuje nowe, czasem inne spojrzenie na swoje życie. Podopieczny może zastanowić się nad swoim życiem i postarać znaleźć sobie furtkę na przykładach bohaterów, identyfikując się z nią.
By biblioterapia odniosła prawidłowy skutek powinna być przeprowadzana w odpowiednich warunkach. Osoba która będzie się tym zajmować nie może być przypadkowa, musi znać temat literatury. Zła dykcja, zbyt wolne lub szybkie czytanie już na wstępie przekreślają szansę na terapeutyczne oddziaływanie tekstu na podopiecznego. Bardzo istotne jest również forma przekazywania treści literatury. Biblioterapia to tylko książka a jednocześnie aż książka. Prowadzona dokumentacja postępów podopiecznego może być dowodem jak wiele można osiągnąć po przez tą metodę.
(T. Kott, „Zajęcia pozalekcyjne i terapia zajęciowa z osobami o obniżonej sprawności umysłowej”)
|